Biliyor musunuz ? Az Sermaye İle Çok Yatırım Şansınız Var
Fikriniz mi var ? Gelin! Proje İle Teknolojiye Dönüştürelim
Keşfedin Eğitimler İle Farkınızı Ortaya Çıkarın
All premium Magento themes at magentothemesworld.com!

TÜRKİYE' DE KALKINMA AJANSLARI'NA GENEL BAKIŞ



XX. yüzyılın başına dek Türkiye' nin endüstri devrimine intibak edememesi sebebiyle ülkemizde var
olan işletmelerin sayısı ve niteliği de bu denli düşük seviyede kalmıştı. XX. Yüzyılın başında İstanbul,
İzmir, Bursa, Manisa ve Uşak'ta toplanan 269 adet tesisin 88'i gıda, 75'i dokuma, 55'i tütün, 20'si
çimento ve seramik sanayiine aitti. Türkiye'de endüstrisinin ilk adımları Cumhuriyetin ilk yıllarında
yaşanmış, 1950'lerden sonra ise ulaşım olanaklarının gelişmesi, nüfusun artarak kırsal kesimden
şehirlere göç eden işgücü potansiyeli, devlet sektörü yanında sermayesi artan özel sektörün sanayiye
yatırım yapması gibi etkenler sanayinin gelişme ve çeşitlenmesini sağlamıştır. 1963 yılında yapılan
sanayi ve işyerleri sayımında işyeri sayısı 161 000 olmuştur. 3012 adet büyük işletmenin yer aldığı bu
sayım devrelerinde 283 adedi kamu, 2774 adedi özel sektöre aittir. 1963 yılından itibaren kalkınma
planlarının hazırlanması, ekonominin her yıl belli bir hızda büyümesi ve sanayileşmeye öncelik
verilmesi sanayinin planlı bir biçimde gelişmesinde etken olmuştur Ağırlıkla devlet tarafından
kurulmuş Kamu İktisadi Teşekkülleri(KİT) ile sağlanan sanayileşme ve istihdam olanağı günümüzde
devletin sağladığı teknoloji geliştirme programı, bölgesel gelişme planları, bölgesel teşvik
mekanizmaları, organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri, serbest ticaret bölgeleri, girişimciliğin
teşvik edilmesi ve desteklenmesi, kamu yatırımları, mikro krediler ve hibeler, teknoloji merkezleri
vasıtasıyla artık Türk sanayisi ağırlıklı olarak özel sektör faaliyetlerinden oluşmaktadır. İmalat
sanayinde üretimin % 80'inden fazlası ve sabit sermaye yatırımlarının yaklaşık % 95'i özel sektör
tarafından gerçekleştirilmektedir Kamu yatırımları ağırlıklı olarak yenileme ve modernizasyon
niteliklidir. Sanayi genel olarak önemli oranda KOBİ ağırlıklıdır. 2000 yılında, 250'ye kadar çalışanı
olan KOBİ'ler tüm işletmelerin % 99,6'sını oluşturmuş, toplam istihdamda% 63,8, katma değerde ise
% 36 paya sahip olmuştur
Bölgeler arası farklılıkları en aza indirgemek ve yerel kalkınmanın sağlanması amacıyla yapılandırılan
kuruluş ve teşviklere ilk örnek, 1933 yılında A.B.D.' de kurulan Tennesse Valley Authority' dir. 1950'
li yıllardan itbaren kalkınma destekleyen kurumlar Avrupa' da da yapılandırılıp, yaygın hale
getirilmiştir. Kalkınma Ajansı kavramı, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı' nda yer aldığı şekliyle
"merkezi hükümetten bağımsız(özerk) bir idari yapıda, sınırları çizilmiş belli bir bölgenin girişimcilik
potansiyelini geliştirip canlandırmak ve böylece ekonomik kalkınmaya katkı sağlamak amacıyla
kurulmuş ve faaliyetlerini kamunun veya özel sektörün finanse ettiği kuruluşlar"dır.
Kalkınma Ajansları, 08 Şubat 2006 tarihli yayınlanan 26074 sayılı Resmi Gazete ile 5449 sayılı
Kanun kapsamında 25 Ocak 2006 kurulması kararı alınmıştır. Bu kapsamda, kamu kesimi, özel kesim
ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynak yerinde ve etkin kullanımını
sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda
öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürebilirliğini
sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere oluşturulacak ajanslarının
kuruluş, görev ve koordinasyonuna ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir. Ajanslar, bölgeler esas
alınarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Bakanlar
Kurulu kararı ile kurulmuşturlar. Ajansların kuruluşunun genel gerekçesi "Halen katılım öncesi mali
yardımların en yoğun olarak kullanılmaya başlandığı bölgesel gelişme programlarının etkin, verimli,
başarılı ve AB koşullarına uygun bir şekilde yürütülebilmesi için programları yerel düzeyde yürütecek
bölgesel koordinasyon birimlerine ihtiyaç bulunmaktadır" şeklinde ifade bulmuştur.
Kalkınma Ajansları kuruluşundaki kanun çerçevesinde bölgesel girişimci ve girişimci adaylarını
harekete geçirmek, bölgenin sahip olduğu avantaj ve dezavantajları gözeterek öncelik alanları ortaya
koyarlar. Bu öncelikler ile orta ve uzun vadeli stratejiler oluştururlar. Bu stratejiler doğrultusunda
Ajans çeşitli çalışmaları ve öncelikleri temel alan destekleri öne çıkarmaktadır. Ajansın bölge için
belirlemiş olduğu stratejiler kesinlikle ulusal planlarla uyum gösterme zorunluluğu içermektedir. 2010
yılı İstanbul Kalkınma Ajansı'nın sağlamış olduğu mali destek istatistikleri örnek teşkil edecektir.
2010 yılında İstanbul Kalkınma Ajansı' nın 24 Aralık 2010 tarihinde duyurduğu destek programları 5
program başlığı altında gerçekleşmiştir. 70.000.000 TL'lik bütçenin ayrıldığı bütçe ve başvuran
sayıları;
 İşletmelere Yönelik Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma Mali Destek Programı(IBO)
20.000.000 TL(Başvuru Sayısı:150)
 Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yönelik Bilgi Odaklı Ekonomik Kalkınma Mali Destek
Programı(KBO)
20.000.000 TL(Başvuru Sayısı:73)
 İşletmelere Yönelik Yaratıcı Endüstrilerin Geliştirilmesi Mali Destek Programı(IYE)
7.500.000 TL(Başvuru Sayısı:59)
 Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yönelik Yaratıcı Endüstrilerin Geliştirilmesi Mali Destek
Programı(KYE)
7.500.000 TL(Başvuru Sayısı:53)
 Sosyal İçerme ve Toplumsal Bütünleşme Küçük Ölçekli Altyapı Mali Destek Programı(STB)
15.000.000 TL(Başvuru Sayısı:53)
İstanbul Kalkınma Ajansı' nın belirlemiş olduğu strateji kapsamında açtığı destek programına
başvuruda bulunan firmalar arasında stratejik hedefleri yerine getireceğine kanaât getirilen
kuruluşların projeleri uygulaması sonucunda bilgi odaklı ekonomik kalkınma mali destekli işbirliği
ağlarının ve ortak kullanım alanlarının oluşturulması, geliştirilmesi ve patent başvuru sayısı ve alınan
patent sayısında artış ve üniversiteler ile sanayi ve ticaret odaları, sivil toplum kuruluşları, kamu
kurumları arasında yapılan işbirliğinin artması beklenmiştir.
Yukarıda verilen örnekle de kalkınma ajansları ve belirlemiş oldukları yöntem ortaya konulmuştur.
Ulusal kapsamda Kalkınma Planları ile belirlenen orta ve uzun vadeli stratejilerin bölgesel bazda
kamu ve özel sektör işbirliği ile tabana yayılması için önemli bir pozisyon oluşturan Kalkınma
Ajansları önümüzdeki yıllarda da varlıklarını sürdürerek ekonomik, sosyo-kültürel ve endüstriyel
kalkınmada küçük ve orta ölçekli işletmelere ve topluma yönlendirici nitelikte çalışmalarını
sürdürmesi beklenmektedir. Ek-1' deki tabloda ülkemizde yer alan bölgesel ajanslar yer almaktadır.

Canhan ŞEN

Aker Patent Proje Mühendisi
Malzeme Yüksek Mühendisi


Referanslar:
1. Tamer, Ahmet " Kalkınma Ajanslarının Türk Hukuk Sistemindeki Yeri" DPT Uzmanlık
Tezleri, Yayın No:2757, Ocak 2008.
2. Yıldırım, Ramazan "İdare Hukuk Açısından GAP", s.115-119, Diyarbakır,2000.
3. Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun, Kanun
No:5449, Resmi Gazete, 08.02.2006.
4. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Bölgesel Gelişme Özel İhtisas
5. Türkiye Sanayi Politikası: AB Üyeliğine Doğru,
http://ekutup.dpt.gov.tr/sanayitr2003ab.pdf , DPT(2003)
6. İstanbul Kalkınma Ajansı 2010 Yılı Mali Destek Programları İstatistikleri
http://www.istka.org.tr/Portals/iska/images/%C4%B0STKA2010MDP%C4%B0.pdf
İSTKA(2011)
EK-1 Bölgesel Kalkınma Ajansları
Kalkınma Ajansı Bölgeleri
Bölgesel Kalkınma Ajansları
TR1: İstanbul
TR2:Batı Marmara
TR3: Ege
TR4: Doğu Marmara
TR5: Batı Anadolu
TR6: Akdeniz
TR7:Orta Anadolu
TR8:Batı Karadeniz
TR9: Doğu Karadeniz
TRA: Kuzeydoğu Anadolu
TRB: Ortadoğu Anadolu
TRC: Güneydoğu Anadolu
TR10: İstanbul
TR21: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ
TR31: İzmir
TR41: Bilecik, Bursa, Eskişehir
TR51: Ankara
TR61: Antalya, Burdur, Isparta
TR71: Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde, Nevşehir
TR81: Bartın, Karabük, Zonguldak
TR90: Artvin, Giresun, Gümüşhane Ordu, Rize, Trabzon
TRA1: Bayburt, Erzincan, Erzurum
TRB1: Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli
TRC1: Adıyaman, Gaziantep, Kilis
TR22: Balıkesir, Çanakkale
TR32: Aydın, Denizli, Muğla
TR42: Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova
TR52: Karaman, Konya
TR62: Adana, Mersin
TR72: Kayseri, Sivas, Yozgat
TR82: Çankırı, Kastamonu, Sinop
TRA2: Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars
TRB2: Bitlis, Hakkâri, Muş, Van
TRC2: Diyarbakır, Şanlıurfa
TR33: Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Uşak
TR63: Hatay, Kahraman maraş, Osmaniye
TR83: Amasya, Çorum, Samsun, Tokat
TRC3: Batman, Mardin, Şırnak, Siirt